Міны на літоўска-беларускай мяжы: новая рэальнасць в Еўропе

Літва афіцыйна заявіла аб намеры ўсталяваць супрацьпяхотныя і супрацьтанкавыя міны ўздоўж мяжы з Беларуссю. Гэты крок быў часткай сур'ёзнага перагляду стратэгіі абароны краіны, які адбываецца на фоне эскалацыі пагроз з боку Расіі і яе саюзніка Мінска.

Вільня падкрэслівае: Гаворка ідзе не пра атаку, а пра стрымліванне. Міністар абароны Давіле Шакаліене падкрэсьліла, што рашэньне вымушанае і прымаецца сумесна з краінамі Балтыі і Польшчай. Усе яны рыхтуюцца выйсці з Атаўскай канвенцыі 1997 года, якая забараняе выкарыстанне супрацьпяхотных мін.

Улады Літвы практычна аднагалосна падтрымліваюць ідэю мініравання мяжы. Прэм'ер-міністр Гінтаўтас Палуцкас падкрэсліў: Літва не павінна звязваць сабе рукі, калі гаворка ідзе пра бяспеку. Урад спадзявацца на падтрымку вайскоўцаў, якія бачаць у мінах эфектыўны інструмент абароны. Нягледзячы на тое, што некаторыя апазіцыйныя палітыкі заклікаюць да асцярожнасці, большасць у Сейме ўжо фармальна гатова падтрымаць выхад з міжнароднай дамовы.

Важным складнікам новай канцэпцыі абароны ў Мінабароны лічаць міны: яны павінны ўскладніць магчымае прасоўванне тэхнікі і пяхоты праціўніка, выйграць час у выпадку ўварвання, умацаваць мяжу як заслон. Справа не толькі ў мінах — плануецца стварыць шматузроўневую сістэму ўмацаванняў уздоўж усёй усходняй мяжы NATO: ад Фінляндыі да Польшчы.

Літва актыўна каардынуе свае дзеянні з Варшавай, якая ўжо рэалізуе праект «Усходні шчыт» — мадэрнізацыю памежнай інфраструктуры, у тым ліку мінных палёў. Варшава і Вільня не выключаюць, што ЕЗ возьме на сябе частку выдаткаў, бо гаворка ідзе пра агульную бяспеку.

Рашэнне аб мініраванні межаў выклікала занепакоенасць міжнародных гуманітарных арганізацый. Чырвоны Крыж папярэдзіў: міны, нават пры строгім кантролі, уяўляюць доўгатэрміновую небяспеку для грамадзянскага насельніцтва. У Вільні гэта прызнаюць, але запэўніваюць, што міжнароднае гуманітарнае права будзе выконвацца, усе міны будуць устаноўлены ў адпаведнасці са стандартамі і падлягаюць далейшаму размініраванню.

18 сакавіка Літва, Латвія, Эстонія і Польшча сумесна заявілі аб намеры выйсці з Атаўскай канвенцыі. Гэта моцны сігнал: краіны на ўсходнім флангу NATO больш не жадаюць разлічваць толькі на дыпламатыю, калі пагроза на іх межах расце. У Вільні падкрэсліваюць, што канвенцыя ўжо не адпавядае рэаліям бяспекі.

Беларусь і Расея: чаканая рэакцыя

У Мінску рашэнне суседзяў выклікала абурэнне. Міністр замежных спраў Максім Рыжанкоў абвінаваціў Літву і Польшчу ў крывадушнасці, нагадаўшы, што 20 гадоў таму менавіта яны дапамагалі Беларусі знішчаць запасы мінаў. Цяпер, паводле яго слоў, «яны самі мініруюць мяжу».

Беларуская рыторыка суправаджаецца намёкамі на пашырэнне супрацоўніцтва з Масквой, у прыватнасці ў пытаннях ядзернага стрымлівання. Крэмль, у сваю чаргу, абвінавачвае Захад у мілітарызацыі Еўропы, выкарыстоўваючы гэтую сітуацыю як нагоду для размяшчэння зброі на беларускай тэрыторыі.

Мініраванне мяжы — гэта не проста абарончы жэст. Гэта яшчэ адна рыса, якую Еўропа падзяляе са сваімі аўтарытарнымі суседзямі. З аднаго боку, гэта сігнал рашучасці. З іншага боку, гэта трывожны напамін: рэгіён імкліва губляе рэшткі пасляваеннага ладу. І хаця Літва і Польшча лічаць міны інструментам міру, сам факт вяртання да такой зброі гаворыць пра адно — стабільнасць ва Усходняй Еўропе трашчыць па швах.