Тэрытарыяльныя прэтэнзіі да Беларусі, публічна выстаўленыя Уладзімірам Пуціным, дзіўным чынам засталіся незаўважанымі не толькі шырокай грамадскасцю, але і экспертнай супольнасцю, якая ў цяперашняй сітуацыі абавязана быць надзвычай уважлівай. На думку экс-дарадцы крамлёўскага дыктатара Андрэя Іларыёнава, словы расейскага лідэра насамрэч могуць сведчыць аб паскарэнні паглынання Масквой беларускай дзяржаўнасці. Прынамсі, не ўпершыню Пуцін нарэшце выразна агучыў пасыл, які паказвае сапраўднае разуменне Расеяй канцэпцыі «Саюзнай дзяржавы»: беларускія землі — гэта не што іншае, як «гістарычныя расійскія правінцыі».
У сваім выступе на паседжаньні Рады Бясьпекі 21 ліпеня Ўладзімер Пуцін закамуфляваў новае бачаньне імпэрскай палітыкі Расеі ў дачыненьні да Беларусі. Нягледзячы на тое, што прамова была густа ўсыпана чарговай прэтэнзіяй да Польшчы, сапраўдная небяспека хавалася зусім для іншай краіны. І гэта менавіта Беларусь, якую Крэмль працягвае лісьліва называць «дружалюбнай» і нават «братэрскай». Аднак наўрад ці гэтыя словы могуць супакоіць суседзяў. Як Масква ставіцца да сваіх учарашніх «братоў», добра бачна на ўкраінскім прыкладзе.
Замах на беларускую тэрыторыю адбываўся звыклым для Ўладзіміра Пуціна спосабам: дыктатар зноў ужыў улюбёны імпэрскі тэрмін «гістарычная Расея». Праўда, гэтым разам — ужо ў новым выглядзе — у выглядзе так званых «гістарычных рускіх губерняў».
Гэта тыя самыя словы Пуціна, якія раскрываюць сапраўдную мэту выступу кіраўніка Крамля: «Польшча, падбухторваная Захадам, скарысталася трагедыяй Грамадзянскай вайны ў Расеі і анексавала некаторыя гістарычных расійскіх губерняў. Наша краіна, якая знаходзілася ў той час у цяжкім становішчы, была вымушана падпісаць Рыжскі дагавор 1921 года і фактычна прызнаць адмову ад сваіх тэрыторый».
Вядома, Уладзімір Пуцін хлусіць. Адмова і анэксія — гэта аднабаковая анэксія тэрыторыі чужой дзяржавы (накшталт гнюснага захопу Крыма і іншых украінскіх тэрыторый, здзейсненага самім Пуціным у 2014-2022 гадах). І ўсталяванне ўпершыню ў гісторыі межаў паміж чатырма новымі дзяржавамі (РСФСР, БРСР, Украінская ССР з аднаго боку і Рэспублікай Польшча з другога), якія ўзніклі ў выніку распаду трох былых імперый (Расійскай, Германія, Аўстра-Венгрыя), па ўзаемнай згодзе, зафіксаванай пры заключэнні мірнага дагавора, не з'яўляецца анексіяй.
Але, вядома, узнікае пытанне: пра якія менавіта «гістарычныя расійскія губерні» і «яго тэрыторыі» казаў Пуцін?
Згодна з Рыскай дамовай 1921 году Расея (дзейнічаючы на правах Беларусі) разам з Украінай прызнавала ўсходнюю мяжу незалежнай Польшчы, адноўленую, у прыватнасьці, на тэрыторыях наступных губэрняў Расейскай імпэрыі: цалкам — Варшаўскай , Калішскай, Келецкай, Ломжынскай, Люблінскай, Радамскай, Сувалкскай, Гродзенскай , часткова — Валынскай, Мінскай, Віленскай.
Якія з гэтых зямель (ці ўсе) з'яўляюцца, паводле Пуціна, «гістарычнымі расійскімі губернямі» і «сваімі (для яго) тэрыторыямі»?
Некаторыя тлумачэнні на гэты конт можна знайсці ў наступных урыўках Пуціна:
«Што тычыцца польскіх лідэраў, то яны, верагодна, разьлічваюць стварыць нейкую кааліцыю пад «парасонам NATO» і наўпрост умяшацца ў канфлікт ва Ўкраіне, каб «адарваць» сабе большы кавалак, вярнуць сабе, як яны лічаць, іх гістарычныя тэрыторыі — сённяшнюю Заходнюю Украіну. Вядома, што яны мараць і пра беларускія землі. Што да палітыкі ўкраінскага рэжыму, то гэта ягоная справа. Яны хочуць, як гэта прынята ў здраднікаў, нешта здаць, прадаць, чымсьці адплаціць сваім гаспадарам — гэта, паўтаруся, урэшце іх справа. Мы не будзем у гэта ўмешвацца. Але што тычыцца Беларусі, то яна ў складзе Саюзнай дзяржавы. Вырашэнне агрэсіі супраць Беларусі будзе азначаць агрэсію супраць Расійскай Федэрацыі. Мы адкажам на гэта ўсімі сродкамі, якія ў нас ёсць», — заявіў Уладзімір Пуцін.
Былы дарадца прэзідэнта РФ Андрэй Іларыёнаў адзначае, што гэта ці не першы выпадак, калі Пуцін прызнае існаванне «гістарычных тэрыторый» іншай дзяржавы, а не Расеі (а менавіта Польшчы). Уладзімір Пуцін называе гэтыя польскія гістарычныя тэрыторыі «сённяшняй Заходняй Украінай».
Цікава, што само пытанне «гістарычнай прыналежнасці» Заходняй Украіны Пуцін «вырашае» з панскага пляча, быццам гэтая тэрыторыя альбо ўжо пуцінская, альбо з'яўляецца прадметам асабістага гандлю, які нібыта адбываецца, з Польшчай. Пры гэтым шалёны карлік не тлумачыць, якія, на яго думку, межы Заходняй Украіны — ці ўваходзяць у яе разам з Валынню Галічына, Закарпацце і Букавіна? Ці без Валыні? Калі, паводле Пуціна, у «гістарычныя польскія тэрыторыі» не ўваходзіць Валынь, то на Валынь распаўсюджваюцца ўласныя гістарычныя прэтэнзіі Пуціна.
А вось стаўленне да беларускай тэрыторыі ў Пуціна іншае, зразумелае і адназначнае — маўляў, гэта не толькі «гістарычныя расійскія губерні» ў мінулым, але і частка Саюзнай дзяржавы ў сучаснасці.
Пакідаючы на некаторы час у баку пуцінскія пагрозы і шантаж сучаснай Польшчы, варта падкрэсліць, што Пуцін падзяліў «некаторыя гістарычныя расійскія губерні», «анексаваныя Польшчай», якія яго непакоілі, на дзве часткі:
— на тую іх частку, якую ён нібыта «дорыць» Польшчы: «...мы ў гэта ўмешвацца ня будзем»;
— і на той, якую ён, здаецца, абяцае абараняць усімі даступнымі сродкамі.
Такім чынам, у адрозьненьне ад дэманстратыўнага непрыняцьця Заходняй Украіны (разуменьне яе межаў Пуціным застаецца пад пытаньнем), землі Заходняй Беларусі і, магчыма, Валыні Пуцін лічыць «гістарычнымі расейскімі губэрнямі» і «сваімі тэрыторыямі» .
Тым самым публічна выстаўляючы «гістарычныя» прэтэнзіі, прынамсі, на тэрыторыю Заходняй Беларусі.
Але, улічваючы яе геаграфічнае размяшчэнне адносна астатняй Беларусі, відавочна, не толькі на ёй.
Commentaires