Скарачэнне месцаў у беларускіх ВНУ: удар па даступнасці адукацыі

У 2025 годзе ў рамках маштабнай рэформы сістэмы адукацыі Беларусі плануецца скараціць каля 50 спецыяльнасцей ва ўстановах вышэйшай адукацыі і скараціць колькасць платных месцаў на 2,7 тысячы. Гэтыя зьмены выклікалі бурную рэакцыю сярод беларусаў, бо абумоўленыя перадусім жаданьнем уладаў сканцэнтраваць высілкі на падрыхтоўцы спэцыялістаў у «неабходнай для лукашэнкаўскай плянавай эканомікі сфэры», скарачаючы магчымасьці для іншых сфэраў і прафэсіяў.

Свае дзеянні афіцыйныя ўлады тлумачаць неабходнасцю «аптымізаваць рэсурсы» і адаптавацца да патрэбаў рынку працы. Міністр адукацыі Андрэй Іванец заявіў, што гэты крок дазволіць ліквідаваць так званае «няпрофільнае навучанне» і зрабіць упор на ключавыя спецыяльнасці. Урад таксама падкрэслівае, што меншая колькасць студэнтаў дапаможа палепшыць якасць адукацыі.

Аднак відавочны шэраг трывожных наступстваў для грамадства:

• Абмежаванне доступу да адукацыі: Скарачэнне платных месцаў можа пакінуць многіх абітурыентаў без магчымасці атрымаць вышэйшую адукацыю, асабліва для тых, хто не можа дазволіць сабе вучыцца за мяжой. Гэта таксама выглядае як «ўцісканне» іншых прафесій у навучанне ў РФ.

• Скарачэнне выбару спецыяльнасцей: Ліквідацыя «непапулярных» спецыяльнасцей можа прывесці да страты унікальных ведаў, важных для навуковага і культурнага развіцця краіны.

• Узмацненне канкурэнцыі: абмежаванне колькасці месцаў прывядзе да больш жорсткага адбору, што зробіць адукацыю менш даступнай для насельніцтва ў цэлым.

• «Уцечка мазгоў»: моладзь, якая не можа знайсці жаданую спецыяльнасць у беларускіх ВНУ, будзе шукаць альтэрнатыву за мяжой. Гэта можа прывесці да яшчэ большага адтоку таленавітых кадраў, зноў жа, у першую чаргу ў Расею.

• Рызыкі для будучых пакаленняў: Дэфіцыт спецыялістаў па асобных спецыяльнасцях можа ствараць прамую пагрозу ў будучым, напрыклад, дэфіцыт кадраў і запаволенне развіцця асобных галін эканомікі краіны.

  
  

Нягледзячы на афіцыйныя абяцаньні павысіць якасьць адукацыі, многія экспэрты і грамадзяне лічаць, што ўсё выглядае наадварот — скарачэньне месцаў у ВНУ стварае дадатковыя сацыяльныя праблемы. Для многіх сем’яў гэта будзе азначаць павелічэнне фінансавага цяжару і менш магчымасцей для атрымання вышэйшай адукацыі, а для Беларусі ў цэлым — страту грамадскага даверу да сістэмы вышэйшай адукацыі і страту каштоўных спецыялістаў для будучых пакаленняў.