У Беларусі спешна рыхтуюць новую рэдакцыю закона "Аб свабодзе сумлення і рэлігійных арганізацыях". Папярэдні дзейнічаў больш за дваццаць гадоў. Змены прымаюцца хутка: на грамадскае абмеркаванне адведзена ўсяго дзесяць дзён, што для законапраекта такой грамадскай значнасці нечакана мала. У той жа час найбуйнейшыя рэлігійныя структуры краіны не любяць законапраект, але па іншых прычынах.
Адразу варта адзначыць, што закон 2002 г. таксама ўвёў даволі жорсткі дзяржаўны кантроль за рэлігійнымі арганізацыямі. У 2008 годзе была зарэгістраваная петыцыя аб яе змякчэнні, вынікам якой стала толькі адміністрацыйнае пакаранне ініцыятараў.
Але нават цяперашні закон Лукашэнку відавочна не задавальняў. Падчас пратэстаў 2020 года царква (дакладней, цэрквы) не толькі не дэманстравала чаканай лаяльнасці да ўладаў, але часам дэманстравала сімпатыі да непакорлівых людзей. Адказам на гэта з боку Адміністрацыі прэзідэнта стаў ціск, які прывёў да змены кіраўніцтва Беларускай Праваслаўнай Царквы (уваходзіць у склад Маскоўскага Патрыярхату), а таксама рэпрэсіўныя меры супраць каталіцкіх суполак і епіскапату.
Здаецца, гэтага было недастаткова. Правільней было б ахарактарызаваць новы законапраект любімым словам Лукашэнкі — «ператрахіваніе». Ён якраз і мае на мэце ўскалыхнуць усе (!) рэлігійныя суполкі краіны на ўзроўні асобных прыходаў і праверыць кожную на лаяльнасць.
Асноўная навэла — патрабаванне новай афіцыйнай рэгістрацыі ўсіх рэлігійных арганізацый на працягу года. Незарэгістраваным асобам забаронена ажыццяўляць дзейнасць пад пагрозай крымінальнай адказнасці. Рэгістрацыя складаная: так, кожная новая рэлігійная суполка павінна прадаставіць спіс як мінімум з 20 заснавальнікаў з вельмі падрабязнымі персанальнымі дадзенымі.
Пры гэтым усе дзеянні рэлігійных арганізацый павінны адпавядаць «ідэалогіі беларускай дзяржавы (што б гэта ні значыла), а праваахоўныя органы атрымліваюць права правяраць адпаведнасць гэтай ідэалогіі. Узмацняецца дзяржаўны нагляд за рэлігійнай адукацыяй, уводзіцца кантроль за пазаслужэбнай дзейнасцю прыходаў, з дзяржаўных бібліятэк павінна быць выдалена рэлігійная літаратура. Апошні пункт выклікаў рэзкае непрыняцце не толькі ва ўсіх канфесіях, але і ў свецкіх людзей — немагчымасць знайсці Біблію або пераклад зместу Карана у бібліятэцы выглядае і таталітарна, і бессэнсоўна.
Улады выказваюць пэўную пашану Беларускай Праваслаўнай Царкве — так, яе асаблівае значэнне ў беларускай гісторыі замацавана заканадаўча. Іранічна і паказальна адначасова, што гэта вельмі не спадабалася некаторым іерархам БПЦ. У прыватнасці, Гродзенская епархія прапанавала... выключыць з праекта слова «Беларуская». Па зразумелых прычынах праект не спадабаўся беларускім каталіцкім біскупам, якія і без яго пастаянна сутыкаліся з самавольствам з боку чыноўнікаў.
Законапраект — завяршэньне поўнага дзяржаўнага кантролю над усім рэлігійным жыцьцём у Беларусі. Больш жорсткай мерай было б аб'явіць прэзідэнта кіраўніком царквы. Але хоць не дэ-юрэ, але дэ-факта менавіта так і адбываецца.
Чытайце таксама: Паміж дзвюма Сафіямі Полацкай і Кіеўскай — пра паралелі ў гісторыя ўкраінскіх і беларускіх цэркваў.
Comments